top of page

7. I ani '80

Ti ani ‘80 òven la prima presidënta ëila, Carla Comploj. Te chëi ani àn pensà de mudé mpue’ la linia dl Circolo. Do duta la polemiches states, se à l cunsëi tëut dant ti ani ‘80 de ne se tenì nia plu a na linia politica, mantenian mpo na cërta autonomia.

Tl 1982 iel unì fat ora da nuef la sala dla mostres tla cësa basite. L ie unì renuvà l fonz, i parëies y la lumes.

​

Davia che tl luech de turism unìvel ntlëuta pità puech per i jëuni àn scumencià ti ani ‘80 a mëter a jì plu scumenciadives per i jëuni. Chësta atività per i jëuni à pudù crëscer cun la lege provinziela nueva per sustenì la junanza. La medema lege dajova nce la puscibltà de giapé cuntribuc per nfra­strutures. Chësc à riesc fat nascer l’idea de crië n local per i jëuni. La Lia Mostra d’Ert ie stata la prima che se à nuzà de chësta lege per fé na sala per i jëuni tl sotët dl Circolo. Cun truepa ueia àn scumencià cun i lëures de restruturazion. Do n valgun mënsc iel nsci unit a s’l dé n bel local su sotët, che ie unì inaugurà d’autonn dl 1985.

Tl local nuef pudova i jëuni se ancunté per s’la ciaculé, scuté su mujiga, fé vel’ juech, liejer d’uni sort de zaites, cialé la televijion o nce mé sté decà. Ntlëuta fova jëuni y apasciunei d’ert y cultura tan che uni di tl Circolo. L local se à desmustrà de gran utl per l’atività dl Circolo. L sotët, ulache l ova lerch 70-80 persones, fova adatà per pitli teatri o cunzerc, sëires de descuscion y dantaldut per i films che univa mustrei d’ansciuda y d’autonn. A chisc films, metui a jì deberieda cun l Filmclub de Bulsan, unìvel daniëura truepa jënt.

Ti ani sot ala presidënza de Helmut Moroder ie l Circolo defati deventà “Spiel­stelle” dl Filmclub de Bulsan. L univa metù a jì sëires de films cun descuscions. Dlongia la ziteies de Maran, Persenon, Burnech y Bulsan fova Urtijëi nsci de­venteda na sezion nueva dl Filmclub.

Da ntlëuta inant unìvel pona mustrà un n film al’ena, tl prim tla sala dla mo­stres, pona per n valgun ani tla Cësa di Ladins. Per mustré i films ova la Lia Mostra d’Ert cumprà n proietëur de segonda man da n vedl chino de Bulsan. Do che l ie unì frabicà ora l sotët tl 1985, ie pona i films inò unic mustrei tl sotët dl Circolo. Pra i films se tratòvela de na cërta cualità che ne fova nia saurida da udëi tla televijion o ti chinos.

Tl’atività dla Lia Mostra d’Ert fòvel dal ann 1983 inant mo na nuvità: l festival dl teater sun Plaza de Dlieja. Ti mënsc de lugio y agost unìvel metù a jì n cater o cin’ sëires de teater. Chësta lingia de teatri de cualità à abù n gran suzes. I teatri univa metui a jì deberieda cun la urganisazion “La Comune” de Bulsan. N ann àn nce nvià la cabaretista cunesciuda Jazz Gitty y doi iedesc la grupa “Osiris”.

Sëuraprò ova dal ann 1982 inant nce l Brunsin n gran suzes. Te chësta zaita cul­turela y de atualità fòvel articuli nteressanc n con’ de argumënc d’uni sort, tesć letereres y nce opres d’ert. L Brunsin ie unì dat ora nchin al 1993.

Daujin al’atività culturela se àl te chëi ani, plu avisa tl 1985, nce furmà na gru­pa per la scunanza dl ambient de duta la valedes ladines cun l inuem “S.O.S. Dolomites”. Tla sezion Gherdëina fova dantaldut atives i cunselieres dl Circolo Lidia Bernardi, Helmut Moroder y Gregor Prugger. La lia ova doi fins prinzipei:

schivé danns d’uni sort al ambient y sensiblisé n con’ dla scunanza dl ambient tla Dolomites. Doi gran ponc de descuscion fova la furnadoia sun Dantersasc y la candidatura per i Campiunac Mundiei dl 1995. La grupa se purvova de sensiblisé la jënt tres la zaites y criva adum sotscrizions per l bën dl ambient. L univa metù a jì l’ena ecologica y descuscions cun persunaliteies y scienziac. Cun gran mpëni ie chisc jëuni nchinamei jic dal minister per l ambient da ntlëuta, per ti mëter a cuer la scunanza dla Dolomites. N generel pòssen propi dì che l ne univa nia schivà fadies ntlëuta. Canche Lidia Bernardi fova presidënta, unìvel nchinamei metù a jì 125 manifestazions al ann!

Che l pudova unì fat tan scialdi, ie dessegur nce da ti sentì gra ala persones che fajova l servisc soziel tl Circolo ntlëuta. L presidënt Helmut Moroder se ova de­fati cruzià de fé dumanda per pudëi tò su jënt che fajova l servisc soziel, mpede jì a fé la naia. Do che l Circolo à pudù fé chësta cunvenzion, fòvel for un o doi persones, nce tlamei “Zivildiener”. Chisc se cruziova dla cësa, fajova duc i stroc coche cialé dla mostres, dla biblioteca, taché ora placac y nsci inant. L prim che à fat l servisc soziel ie stat Bruno Walpoth tl ann 1984. Ël à judà pea a fé ora l sotët. Nce Igor Moroder y mo d’autri, nce da oradecà, à fat l servisc soziel dal Circolo.

bottom of page